سردرد نوعی درد یا ناراحتی در ناحیه سر یا صورت است. سردرد از نظر محل و شدت درد و دفعات بروز، بسیار متفاوت است. بافت مغز دارای
رشته های عصبی حساس به درد نیست و دردی را احساس نمی کند. اما سایر قسمت های سر می توانند مسئول سردرد باشند مانند:
- شبکه ای از اعصاب که روی پوست سر گسترش یافته است
- اعصاب خاصی در صورت، دهان و گلو
- عضلات سر، گردن و شانه
- رگ های خونی در امتداد سطح و در پایه مغز
انواع مختلف سردرد
سردردهای میگرنی (Migraine)
در این نوع سردرد علائمی غیر از درد به عنوان بخشی از سردرد بروز می کند. حالت تهوع و استفراغ، سبکی سر، حساسیت به نور (photophobia)
و سایر علائم بصری معمولا با میگرن رخ می دهند. میگرن نیز مراحل مشخصی دارد. با این حال، همه افراد همه مراحل را تجربه نمی کنند. مراحل
سردرد میگرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فاز پیش آگاهی یا پیش درمانی: تغییر در خلق و خو و رفتار ممکن است چند ساعت یا چند روز قبل از سردرد رخ دهد.
فاز هاله: گروهی از علائم بینایی، حسی یا حرکتی می توانند قبل از سردرد باشند. به عنوان مثال می توان به تغییرات بینایی، توهم، بی
حسی، تغییر در گفتار و ضعف عضلانی اشاره کرد.
فاز سردرد: در این مرحله درد ضربان دار در یک یا دو طرف سر اتفاق می افتد. همچنین حساسیت به نور و حرکت، افسردگی، خستگی و
اضطراب از دیگر علائم این فاز می باشد.
فاز رزولوشن: درد در این مرحله کاهش می یابد اما ممکن است با خستگی، تحریک پذیری و مشکل در تمرکز جایگزین شود. برخی افراد بعد
از حمله احساس شادابی می کنند و برخی دیگر نه.
سردرد های تنشی (Tension headaches)
سردرد های تنشی شایع ترین نوع سردرد هستند. استرس و عضلات سفت اغلب از عوامل سردرد های تنشی هستند. علایم رایج سردرد
تنشی عبارت اند از:
- شروع آهسته سردرد
- احساس درد در دو طرف سر
- درد کسل کننده است یا مانند یک نوار یا زه در اطراف سر احساس می شود.
- درد ممکن است قسمت پشت سر یا گردن را درگیر کند.
- درد خفیف تا متوسط است.
- سردردهای تنشی معمولا باعث تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور نمی شوند.
سردرد های خوشه ای (Cluster headaches)
رایج ترین علائم سردردهای خوشه ای به صورت زیر است:
- سردردهای خوشه ای معمولا به صورت متوالی اتفاق می افتند که ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد.
- درد شدید در یک طرف سر و معمولا پشت یک چشم
- چشم آسیب دیده ممکن است قرمز و آبکی با پلک افتاده و مردمک کوچک باشد.
- تورم پلک
- آبریزش بینی یا احتقان
- تورم پیشانی
علت بروز سردرد
سردردها به دو دسته اولیه یا ثانویه تقسیم می شوند. سردرد اولیه به این معنی است که خود سردرد مشکل اصلی پزشکی است. اگر چه
ممکن است عوامل دیگری مانند تنش عضلانی یا قرار گرفتن در معرض غذاهای خاص باعث تشدید آن شود. همچنین سایر عوامل مانند داروها،
کم آبی بدن و تغییرات هورمونی نیز می توانند باعث ایجاد این نوع سردرد شوند. سردرد ثانویه مربوط به یک بیماری زمینه ای است. به عنوان
مثال سردرد ناشی از آسیب گردن، مشکلات چشمی، فک ، دندان یا عفونت سینوس باعث بروز این نوع سردرد می شوند.
تشخیص علت بروز سردرد
به منظور تشخیص علت بروز سردرد، پزشک ممکن است یک ارزیابی جامع و آزمایشات تشخیصی انجام دهد. او همچنین از سابقه پزشکی شما
می پرسد و معاینه فیزیکی انجام می دهد. اگر از نظر پزشک شما سردرد میگرنی، تنشی باشد ممکن است نیاز به آزمایشات بیشتر نباشد. با این
حال اگر سردرد از نوع اولیه نباشد، ممکن است آزمایش دیگری برای تشخیص علت آن انجام شود. تست هایی که معمولا برای تشخیص علت بروز
سردرد انجام می شود به صورت زیر است:
- آزمایش خون
- اشعه ایکس سینوس
- ام آر آی (MRI)
- سی تی (CT) یا سی ای تی (CAT) اسکن
درمان سردرد
پزشک شما براساس موارد زیر تلاش میکند بهترین درمان را به شما پیشنهاد کند:
- سن
- سابقه پزشکی و خانوادگی
- میزان سردرد
- مدت زمان طولانی شدن سردرد
هدف از درمان، جلوگیری از بروز سردرد است. مدیریت موثر سردرد بستگی به یافتن نوع سردرد شما دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اجتناب از محرک های شناخته شده مانند برخی غذاها و نوشیدنی ها، کمبود خواب و روزه گرفتن
- تغییر عادات غذایی
- ورزش کنید
- استراحت در محیطی ساکت و تاریک
- داروهایی که توسط پزشک توصیه شده است
- کنترل استرس
سردردهای میگرنی و خوشه ای ممکن است به داروهای خاصی مانند زیر نیاز داشته باشند:
داروهای ساقط کننده: داروهای تجویز شده توسط پزشک روی گیرنده خاصی در اعصاب و رگ های خونی سر عمل می کنند تا سردرد در
حال پیشرفت را متوقف کنند.
داروهای نجات دهنده: داروهایی مانند مسکن ها که بدون نسخه تهیه می شوند.
داروهای پیشگیرانه: داروهایی که توسط پزشک شما به صورت روزانه برای کاهش شروع سردرد تجویز می شود.
برخی از سردرد ها ممکن است نیازمند مراقبت فوری پزشکی از جمله بستری شدن در بیمارستان برای آزمایش و حتی جراحی باشند. بسته به
شرایط هر فرد ممکن است نحوه درمان متفاوت باشد. بهبود کامل سردرد به نوع سردرد و سایر مشکلات پزشکی که ممکن است وجود داشته
باشد بستگی دارد. هنگاهی که محرک های سردرد شناخته شوند، اجتناب از آنها می تواند از بروز سردرد جلوگیری کند. کاهش استرس میتواند
سردردهای ناشی از استرس را به حداقل برساند یا از آن جلوگیری کند.
زمان مراجعه به پزشک
اکثر سردردها را می توان با مسکن های بدون نسخه کنترل کرد. با این حال، اگر سردرد شدید و با موارد زیر همراه است، فورا با پزشک تماس
بگیرید:
- گرفتگی گردن
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ کردن
- تشنج
- تنگی نفس
- گیجی
- ضعف عضلانی
- دو بینی
- تغییر در سطح هوشیاری