حمله پنیک یا اختلال پنیک
حمله پنیک (panic attack) یک دوره ی ترس شدید ناگهانی است که با وجود نبود خطر واقعی و دلیل ظاهری، باعث ایجاد واکنش های شدید
فیزیکی می شود. حملات پنیک می توانند بسیار ترسناک باشند. هنگاهی که این حملات رخ می دهند ممکن است فکر کنید در حال از دست
دادن کنترل، حمله قلبی و یا حتی مرگ هستید. بسیاری از افراد تنها یک یا دو بار در طول زندگی دچار حملات پنیک می شوند. در اکثر مواقع
هنگاهی که موقعیت استرس زایی که در آن قرار دارند به پایان می رسد این حملات پایان می یابند. اگر حملات پنیک مکرر و غیر منتظره داشتید
و دوره های طولانی را در ترس دائمی از حمله دیگری سپری کردید، ممکن است دچار اختلال پنیک (panic disorder) باشید. با اینکه حملات پنیک
به خودی خود تهدید کننده نیستند اما می توانند ترسناک باشند و بر کیفیت زندگی تاثیر بگذارند.
نشانه ها و علائم حملات پنیک
حملات پنیک معمولا بدون هشدار و ناگهانی رخ می دهند. این حملات می توانند در هنگام رانندگی، در مرکز خرید، در زمان استراحت و یا در
یک جلسه ی کاری اتفاق بیوفتند. در یک حمله ی پنیک علائم در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسند. ممکن است هنگام فروکش کردن
حمله احساس خستگی و فرسودگی کنید. حملات پنیک معمولا شامل برخی از این نشانه ها و علائم زیر هستند:
- احساس عذاب یا ترس غریب الوقوع
- ترس از دست دادن کنترل یا مرگ
- تپش قلب
- عرق کردن
- لرزش بدن
- تنگی نفس یا گرفتگی در گلو
- گر گرفتگی
- حالت تهوع
- گرفتگی شکم
- در قفسه سینه
- سردرد
- سرگیجه، سبکی سر یا غش
- بی حسی یا گزگز
- احساس غیر واقعی بود یا جدا شدن
بدترین ترس در مورد حملات پنیک، وحشت از اتفاق افتادن حمله دیگری است. ممکن است از ترس بروز چنین اتفاقی، از موقعیت های خاصی
اجتناب کنید.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم
اگر علائم حمله پنیک را دارید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. حملات پنیک اگرچه به شدت ناراحت کننده هستند ولی خطری برای شما
ایجاد نمی کنند. اما کنترل آن ها به تنهایی دشوار است و ممکن است بدون درمان بدتر شوند. علائم حمله پنیک هم چنین می تواند شبیه سایر
مشکلات مانند حمله قلبی باشند. بنابراین اگر مطمئن نیستید چه چیزی باعث علائم شما می شود مهم است توسط پزشک معاینه شوید.
علت بروز حملات پنیک
به طور دقیق علت بروز حمله پنیک مشخص نیست اما عوامل زیر ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند:
- ژنتیک
- استرس زیاد
- خلق و خویی که بیشتر به استرس حساس است یا مستعد احساسات منفی است
- تغییرات خاصی در نحوه ی عملکرد بخش هایی از مغز شما
حملات پنیک در ابتدا ممکن است بدون علائم و هشدار ظاهر شوند، اما به گذشت زمان، معمولا در موقعیت های خاصی بروز می کنند. برخی
تحقیقات نشان می دهند که واکنش طبیعی بدن شما در برابر خطر، در حملات پنیک دخیل است. به عنوان مثال، اگر یک خرس به شما حمله
کند، بدن شما به طور طبیعی واکنش نشان می دهد. ضربان قلب و تنفس شما با آماده شدن بدن برای یک موقعیت خطرناک تسریع می شود.
بسیاری از این واکنش ها در حملات پنیک نیز رخ می دهند. اما مشخص نیست که چرا وقتی هیچ خطر آشکاری وجود ندارد، حمله ی پنیک رخ
می دهد.
عوامل ریسک
علائم اختلال پنیک اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی شروع می شوند و در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. عواملی که ممکن است باعث
افزایش ریسک بروز حملات پنیک شوند شامل موارد زیر است:
- سابقه خانوادگی حمله پنیک یا اختلال پنیک
- استرس زیاد در زندگی به خاطر مواردی چون مرگ یا بیماری یک عزیز
- یک رویداد آسیب زا مانند تجاوز جنسی یا تصادف جدی
- تغییرات عمده در زندگی شما مانند طلاق یا تولد نوزاد
- سیگار کشیدن یا مصرف بیش از حد کافئین
- سابقه آزار جنسی یا جسمی در دوران کودکی
پیامدهای حمله ی پنیک
حملات پنیک یا اختلالات پنیک در صورت عدم درمان می توانند تقریبا تمام زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهند. ممکن است از بروز مجدد حملات به
قدری وحشت داشته باشید که دائما در ترس زندگی کنید. پیامدهایی که حملات پنیک ممکن است ایجاد کنند و یا به آن ها مرتبط باشد به صورت
زیر است:
- ایجاد فوبیای خاص، مانند ترس از رانندگی یا ترک خانه
- مراقبت های پزشکی مکرر به علت ترس از بیماری
- دوری از موقعیت های اجتماعی
- مشکلات در محل کار و مدرسه
- افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات روانپزشکی
- افزایش خطر خودکشی یا افکار خودکشی
- استفاده بیش از حد الکل یا مواد
- مشکلات مالی
برای برخی اختلالات پنیک ممکن است شامل آگورافوبیا (agoraphobia) باشند. یعنی اجتناب از مکان ها یا موقعیت هایی که باعث اضطراب
شما می شوند زیرا می ترسید در صورت حمله پنیک نتوانید فرار یا درخواست کمک کنید. هم چنین ممکن است برای ترک منزل خود نیز به
دیگران متکی باشید.
راهکار پیشگیری
متاسفانه هیچ روش دقیقی برای جلوگیری از حمله پنیک یا اختلال پنیک وجود ندارد. با این حال موارد زیر ممکن است کمک کننده باشند:
- در اسرع وقت برای معالجه به پزشک مراجعه کنید و روند درمان خود را تکمیل کنید.
- فعالیت های ورزشی مانند یوگا، شنا را در برنامه خود بگنجانید.
- ارتباط خود را با طبیعت بیشتر کنید.
- تمرین تنفس کنید زیرا باعث اکسیژن رسانی به مغز و کاهش استرس می شود.